(BNCTW)
– Các nguyên tắc cơ bản về vai trò của luật sư (Basic
Principles on the Role of Lawyers) được thông qua tại Hội nghị lần thứ
tám về phòng chống tội phạm và xử lý người phạm tội của Liên hợp quốc, họp tại
Havana, Cuba, từ ngày 27-8 đến 7-9-1990.
Đây là
những nguyên tắc rất hữu ích cho Việt Nam tham khảo trong tiến trình sửa đổi Bộ
luật tố tụng hình sự hiện nay nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong bảo
đảm hơn nữa vai trò của luật sư, việc thực hiện và bảo đảm quyền con người,
quyền công dân trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.
Trong
Hiến chương Liên Hợp Quốc, các dân tộc trên thế giới khẳng định quyết tâm xây
dựng những điều kiện để duy trì công lý và tuyên bố một trong những mục đích
của họ là thực hiện hợp tác quốc tế nhằm thúc đẩy và khuyến khích sự tôn trọng
các quyền và tự do cơ bản của con người mà không có sự phân biệt chủng tộc,
giới tính, ngôn ngữ hay tôn giáo.
Đồng
thời, Tuyên ngôn quốc tế Nhân quyền coi trọng nguyên tắc bình đẳng trước pháp
luật, quyền giả định vô tội, quyền được một tòa án độc lập và vô tư xét xử công
bằng, công khai và mọi bảo đảm cần thiết để mọi công dân đều có quyền bào chữa
khi bị cáo buộc phạm tội hình sự. Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính
trị tuyên bố quyền được xét xử không chậm trễ và quyền được một tòa án có thẩm
quyền, độc lập và vô tư, lập ra theo pháp luật xét xử công bằng và công khai;
và Công ước quốc tế về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa nhắc nhở nghĩa vụ
của các quốc gia theo Hiến chương là thúc đẩy sự tôn trọng và tuân thủ các
quyền và tự do cơ bản của con người trên toàn thế giới.
Những
nguyên tắc cơ bản về vai trò của luật sư dưới đây, được xây dựng nhằm hỗ trợ
các Quốc gia thành viên trong việc thúc đẩy và bảo đảm vai trò đúng đắn của
luật sư, cần được các chính phủ tôn trọng và tham khảo trong khuôn khổ pháp
luật và thực tiễn quốc gia và cần được thông báo cho luật sư cũng như những
người khác như thẩm phán, công tố viên, thành viên của các cơ quan hành pháp,
lập pháp và công chúng nói chung. Những nguyên tắc này cũng cần được áp dụng
một cách thích hợp đối với những người thực hiện các chức năng của luật sư
nhưng chưa được hưởng quy chế chính thức của luật sư.
TIẾP
CẬN LUẬT SƯ VÀ DỊCH VỤ PHÁP LÝ
1. Mọi
công dân đều có quyền yêu cầu giúp đỡ từ luật sư theo sự lựa chọn của mình nhằm
thiết lập và bảo vệ các quyền của bản thân trong mọi giai đoạn của tố tụng hình
sự.
2. Các
chính phủ phải bảo đảm những thủ tục hữu hiệu và các cơ chế phản ứng nhanh để
việc tiếp cận luật sư có hiệu quả và bình đẳng cho mọi công dân trong phạm vi
lãnh thổ và quyền tài phán của mình mà không có bất kỳ sự phân biệt đối xử nào,
như phân biệt đối xử trên cơ sở chủng tộc, màu da, nguồn gốc dân tộc, giới
tính, ngôn ngữ, tôn giáo, quan điểm chính trị hay các quan điểm khác, nguồn gốc
quốc gia hay xã hội, tài sản, thành phần kinh tế và những điều kiện khác.
3. Các
chính phủ cần bảo đảm cung cấp đầy đủ kinh phí và những nguồn lực khác cho các
dịch vụ pháp lý dành cho người nghèo và nếu cần thiết cho những người bị thiệt
thòi khác. Các hiệp hội chuyên môn của luật sư phải phối hợp trong việc tổ chức
cung cấp những dịch vụ, phương tiện và các nguồn lực khác.
4. Các
chính phủ và hiệp hội chuyên môn của luật sư phải thúc đẩy những chương trình
nhằm thông báo cho công chúng biết về những quyền và nghĩa vụ của họ theo pháp
luật và vai trò quan trọng của luật sư trong việc bảo vệ các tự do cơ bản của
họ. Cần phải chú ý đặc biệt hơn trong việc giúp đỡ người nghèo và những người
bị thiệt thòi khác, để họ có thể khẳng định các quyền của họ và kêu gọi sự giúp
đỡ của luật sư khi cần thiết.
BIỆN
PHÁP BẢO VỆ ĐẶC BIỆT TRONG CÁC VẤN ĐỀ TƯ PHÁP HÌNH SỰ
5. Các
chính phủ phải bảo đảm rằng, mọi công dân đều được cơ quan chức năng có thẩm
quyền thông báo ngay lập tức về quyền được một luật sư trợ giúp theo sự lựa
chọn của họ, ngay khi bị bắt hay bị giam giữ hoặc khi bị cáo buộc phạm tội hình
sự.
6. Bất
cứ ai trong hoàn cảnh trên mà không có luật sư riêng, thì trong mọi trường hợp
yêu cầu phải có tư pháp, đều có quyền có một luật sư có kinh nghiệm và năng lực
phù hợp với tính chất của tội phạm đã quy kết cho họ để hỗ trợ pháp lý một cách
hiệu quả hoặc miễn phí nếu họ không có đủ khả năng chi trả những dịch vụ này.
7. Các
chính phủ còn phải bảo đảm rằng, tất cả những người bị bắt hay bị giam, dù có
bị cáo buộc phạm tội hình sự hay không, đều phải được nhanh chóng tiếp cận luật
sư và trong bất kỳ trường hợp nào cũng không chậm quá 48 giờ kể từ khi bị bắt
hay bị giam.
8. Tất
cả những người bị bắt, giam hay cầm tù phải được tạo cơ hội, thời gian và
phương tiện đầy đủ để luật sư đến thăm, và được trao đổi hay tư vấn hoàn toàn
riêng với luật sư không chậm trễ, không bị theo dõi hay kiểm duyệt. Những cuộc
tiếp xúc hay tư vấn như vậy, có thể được tiến hành trong tầm nhìn, nhưng không
trong tầm nghe của các nhân viên thi hành luật pháp.
CÁC
TIÊU CHUẨN CHUYÊN MÔN VÀ ĐÀO TẠO
Related articles 01:
1. https://docluat.vn/archive/1275/
2. https://docluat.vn/archive/3328/
3. https://docluat.vn/archive/3827/
9. Các
chính phủ, những hiệp hội chuyên môn của luật sư và các cơ sở giáo dục phải bảo
đảm rằng luật sư được giáo dục và đào tạo thích hợp, có ý thức về lý tưởng và
nhiệm vụ mang tính đạo đức của người luật sư, về các quyền con người và những
quyền tự do cơ bản được pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế công nhận.
10.
Các chính phủ, những hiệp hội chuyên môn của luật sư và các cơ sở giáo dục phải
bảo đảm rằng, không có sự phân biệt đối xử đối với một người trong việc tham
gia vào hay tiếp tục hành nghề luật sư vì lý do chủng tộc, màu da, giới tính,
nguồn gốc dân tộc, tôn giáo, quan điểm chính trị hay các quan điểm khác, ngoại
trừ yêu cầu luật sư phải là công dân của một quốc gia có liên quan không bị coi
là phân biệt đối xử.
11. Ở
những quốc gia có các nhóm, cộng đồng hay khu vực mà dịch vụ pháp lý không đáp
ứng được nhu cầu của họ, đặc biệt ở những nơi mà các nhóm người này có nền tảng
văn hóa, truyền thống hay ngôn ngữ khác biệt hay đã là nạn nhân của nạn phân
biệt đối xử trước đây, thì các chính phủ, những hiệp hội chuyên môn của luật sư
và các cơ sở giáo dục cần có các biện pháp đặc biệt để tạo cơ hội cho các ứng
viên của những nhóm này tham gia vào nghề luật và cần đảm bảo rằng họ được đào
tạo phù hợp với những nhu cầu của nhóm họ.
CÁC
NHIỆM VỤ VÀ TRÁCH NHIỆM
12. Với
tư cách là thành tố quan trọng trong thực hành tư pháp, luật sư phải luôn luôn
gìn giữ danh dự và phẩm giá trong nghề nghiệp của họ.
13.
Nhiệm vụ của luật sư đối với khách hàng của họ:
a. Tư
vấn cho khách hàng về những quyền và nghĩa vụ pháp lý của họ, về cơ chế làm
việc của hệ thống pháp luật trong chừng mực có liên quan đến quyền và trách
nhiệm pháp lý của khách hàng;
b. Giúp
đỡ khách hàng bằng mọi hình thức thích hợp và tiến hành các biện pháp pháp lý
để bảo vệ quyền lợi của họ;
c. Giúp
đỡ khách hàng trước tòa án hay các cơ quan hành chính khi thích hợp.
14.
Trong khi bảo vệ các quyền của khách hàng và thúc đẩy sự nghiệp vì công lý,
luật sư phải tìm cách đề cao các quyền và các tự do cơ bản của con người được
pháp luật quốc gia và quốc tế công nhận. Luật sư luôn luôn phải hành động tự
do, cần mẫn phù hợp với pháp luật và những tiêu chuẩn đạo đức đã được công nhận
của nghề luật.
15.
Luật sư phải luôn tôn trọng một cách trung thành quyền lợi khách hàng của mình.
NHỮNG
BẢO ĐẢM CHO HOẠT ĐỘNG CHỨC NĂNG CỦA LUẬT SƯ
16. Các
chính phủ phải bảo đảm rằng luật sư:
a. Có
khả năng thực hiện tất cả các chức năng chuyên môn mà không bị đe dọa, cản trở,
quấy rầy hoặc can thiệp trái phép;
b. Có
thể đi lại, tiếp xúc, tư vấn với khách hàng một cách tự do cả trong nước và
ngoài nước;
c.
Không bị truy tố, hoặc bị đe dọa truy tố hay chịu bất kỳ chế tài hành chính,
kinh tế hoặc chế tài khác về bất cứ hành động nào được thực hiện phù hợp với
những nhiệm vụ, tiêu chuẩn và đạo đức nghề nghiệp đã được công nhận.
17.
Khi an ninh của luật sư bị đe dọa do thực hiện các chức năng của họ, họ phải
được các cơ quan chức năng bảo vệ một cách đầy đủ.
Related articles 02:
1. https://docluat.vn/archive/2636/
2. https://docluat.vn/archive/1532/
3. https://docluat.vn/archive/1404/
18.
Không được đánh đồng luật sư với khách hàng của họ hay những công việc của
khách hàng do thực hiện các chức năng của luật sư.
19. Mọi
tòa án hay cơ quan hành chính mà ở đó quyền có luật sư bào chữa đã được công
nhận đều không được phép phủ nhận quyền của luật sư được xuất hiện trước tòa
hay cơ quan hành chính để bảo vệ khách hàng của mình, trừ khi luật sư đó không
đủ tiêu chuẩn theo pháp luật và thực tiễn quốc gia và căn cứ vào những nguyên
tắc này.
20.
Luật sư phải được quyền miễn trách nhiệm dân sự và hình sự đối với những phát
ngôn thiện chí trong lời bào chữa miệng hay bằng văn bản hay đối với sự xuất
hiện nghề nghiệp của họ trước tòa hay trước cơ quan pháp luật hoặc cơ quan hành
chính.
21.
Nhiệm vụ của các cơ quan có thẩm quyền chính là bảo đảm tạo điều kiện cho luật
sư được tiếp cận những thông tin, hồ sơ và tài liệu thích hợp mà họ sở hữu hay
có quyền kiểm soát trong khoảng thời gian đủ để luật sư có thể hỗ trợ khách
hàng về pháp lý một cách có hiệu quả. Luật sư phải được tạo điều kiện tiếp cận
như vậy vào thời điểm thuận lợi nhất.
22. Các
chính phủ cần công nhận và tôn trọng rằng, tất cả các trao đổi và tư vấn giữa
luật sư và khách hàng trong mối quan hệ nghề nghiệp của họ đều được giữ bí mật.
QUYỀN
TỰ DO BIỂU ĐẠT VÀ GIAO KẾT
23.
Cũng như những công dân khác, luật sư được hưởng quyền tự do biểu đạt, tín
ngưỡng, kết giao và hội họp. Đặc biệt, họ phải có quyền tham gia các cuộc thảo
luận công khai có liên quan đến pháp luật, trật tự tư pháp, việc tăng cường và
bảo vệ quyền con người, quyền gia nhập hay thành lập các tổ chức địa phương,
quốc gia hay quốc tế và tham dự những cuộc họp của những tổ chức ấy, mà không
phải chịu một sự bất lợi nào về nghề nghiệp vì hoạt động hợp pháp của họ hay vì
họ là thành viên của một tổ chức hợp pháp. Trong việc thực hiện các quyền này,
luật sư phải luôn luôn xử sự theo pháp luật và những tiêu chuẩn, đạo đức nghề
nghiệp đã được công nhận.
HIỆP
HỘI CHUYÊN MÔN CỦA LUẬT SƯ
24.
Luật sư có quyền lập và tham gia các hiệp hội chuyên môn tự quản để đại diện
cho quyền lợi của họ, thúc đẩy việc giáo dục, đào tạo thường xuyên của họ và
bảo vệ đạo đức nghề nghiệp của họ. Cơ quan chấp hành của các hiệp hội chuyên
môn này phải do những thành viên bầu ra và thực hiện các chức năng mà không có
sự can thiệp từ bên ngoài.
25.
Những hiệp hội chuyên môn của luật sư phải hợp tác với chính phủ để đảm bảo
rằng, mọi công dân đều được tiếp cận các dịch vụ pháp lý một cách bình đẳng và
có hiệu quả, và rằng luật sư có thể bào chữa và hỗ trợ khách hàng theo đúng
pháp luật và những tiêu chuẩn, đạo đức nghề nghiệp đã được công nhận mà không
có sự can thiệp trái phép.
CÁC THỦ
TỤC KỶ LUẬT
26. Các
quy tắc đạo đức nghề nghiệp của luật sư phải được quy định bởi pháp luật bởi
những người trong ngành luật thông qua những cơ quan thích hợp, theo đúng pháp
luật và thực tiễn quốc gia, các tiêu chuẩn và quy phạm quốc tế đã được công
nhận.
27.
Những lời buộc tội hay khiếu nại về khả năng chuyên môn của luật sư phải được
xử lý nhanh chóng và đúng mức theo các thủ tục thích hợp. Luật sư phải có quyền
được phân xử một cách công minh, gồm cả quyền được có một luật sư do họ lựa
chọn giúp đỡ.
28.
Những thủ tục kỷ luật đối với luật sư phải được đưa ra trước một hội đồng kỷ
luật khách quan do những người trong ngành pháp luật thành lập, hoặc trước một
cơ quan chức năng độc lập được thành lập theo pháp luật, hay trước một tòa án
và có thể được xem xét lại về pháp luật một cách độc lập.
29. Những
thủ tục kỷ luật được quyết định theo đúng quy ước đạo đức nghề nghiệp và những
tiêu chuẩn đạo đức đã được công nhận của ngành luật và của những nguyên tắc này.
